مانیتورینگ در واقع نوعی کنترل و نظارت بر عملکرد اشخاص و شبکه‌ها است که مدیران با استفاده از آن می‌توانند عملکرد کارکنان و سیستم‌ها را بررسی کنند و برای تصمیم گیری‌های آینده طبیعتاً بررسی آمار گذشته، اهمیت زیادی خواهد داشت. دیگر مفهومی که در خصوص مانیتورینگ می‌توان به آن پرداخت، مانیتورینگ وب سایت‌ها و تمامی سرورها است که می‌توان به راحتی مشکلات به وجود آمده را در وب سایت‌ها بررسی کرد.
مانیتورینگ چیست؟
قبل از اینکه در خصوص موارد استفاده و مزایا مانیتورینگ صحبت شود سوال مهمی که برای افراد پیش می‌آید این است که مانیتورینگ چیست؟ در واقع می‌توان گفت مانیتورینگ، سیستمی است که از آن جهت مشاهده وضعیت سیستم‌ها و همچنین نظارت بر عملکرد کارکنان استفاده می‌شود. اهداف و استانداردهای کاملاً مشخص برای سنجش این دو بخش تعیین شده است و طبق این معیارها، سیستم مانیتورینگ بررسی‌های مورد نظر را انجام می‌دهد.
کارشناس مانیتورینگ
حال پس از اینکه در خصوص مفهوم مانیتورینگ اطلاعاتی به دست آوردیم اگر برایتان سوال پیش آمده باشد که شغل مانیتورینگ چیست و آیا شغلی با عنوان کارشناس مانیتورینگ وجود دارد یا خیر باید بگوییم که بله. در واقع به متخصص noc که مهارت کافی در حوزه مانیتورینگ شبکه دارد، کارشناس مانیتورینگ گفته می‌شود. این کارشناس باید به صورت مستمر بر تمامی رخدادهایی که در شبکه‌ها و سرویس‌ها رخ می‌دهد نظارت داشته باشد. همچنین با توجه به سیستم‌هایی که در اختیار کارشناس مانیتورینگ قرار دارد می‌تواند عملکرد افراد را ارزیابی کرد.
وظایف کارشناس مانیتورینگ
افرادی که در این شغل وارد می‌شوند وظایفی بر عهده دارند که عبارتند از:
- به روز کردن همه مستندات و ابزارها
- ارائه گزارشات اختلال و قطعی‌های پیش آمده
- نظارت بر عملکرد سیستم‌های عامل در شبکه
- مشخص کردن نقاط ضعف و نقاط قوت سیستم‌ها
مهارت های کارشناس مانیتورینگ
علاوه بر آنچه گفته شد نکته مهم دیگری که باید بدانید در خصوص مهارت‌های کارشناس مانیتورینگ است؛ به طوری‌که این افراد باید با نرم‌افزار مانیتورینگ آشنایی کامل داشته و با تسلط کافی بر مفاهیم شبکه و مانیتورینگ بتوانند مسئولیت‌هایی که بر عهده آنان گذاشته شده است را به خوبی انجام دهند.
همچنین تسلط کافی به مفاهیم پایه شبکه و توانایی انجام مستندسازی به صورت منظم، توانایی تصمیم‌گیری در زمان بحران، انعطاف‌پذیری در ساعت کاری، آشنایی با مفاهیم سرویس‌های اینترنتی و مواردی از این دسته جزو مهارت‌هایی است که افراد در زمان وارد شدن به شغل مانیتورینگ باید در آن متخصص شوند.
کارشناس مانیتوذینگ
بازار کار شغل مانیتورینگ
با وجود اینکه وظایف و تخصص‌های کارشناسان مانیتورینگ شبکه نرم افزار تا حدودی شبیه به کارشناس پشتیبانی است؛ پس می‌توان گفت که در ایران و در خارج از کشور بازار کار خوبی برای متخصصین این شغل خواهد بود و شرکت‌های زیادی به دنبال جذب نیرو به عنوان کارشناس مانیتورینگ هستند. میزان حقوق و درآمد شغل مانیتورینگ نیز مناسب است و به طور کلی با توجه به میزان مهارت و سطح تجربه فرد متفاوت می‌باشد.
انواع مانیتورینگ را بشناسید
در بررسی انواع نرم افزار مانیتورینگ باید توجه داشته باشید که اهمیت استفاده از این سیستم موجب شده در صنایع مختلف استفاده‌های متفاوت از آن استفاده شود و به طور کلی به عنوان بخش مهمی از زیرساخت‌های تکنولوژی، سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف شناخته می‌شود. با این حال می‌توان مانیتورینگ را در دسته‌های مختلف قرار داد.
مانیتورینگ کارکنان
یکی از مهمترین انواع مانیتورینگ سیستم مانیتورینگ کارکنان یک سازمان یا شرکت است. زیرا بعد از اینکه شما فردی را به عنوان کارمند برای شرکت و سازمان خود استخدام کردید، انتظار دارید که به طور دقیق هرچه را که می‌خواهید انجام دهد. مانیتورینگ کارکنان برای موفقیت کسب و کار شما اهمیت زیادی دارد؛ به طوری‌که به شما این امکان را می‌دهد تا نحوه عملکرد کارکنان را مورد بررسی قرار دهید و بهره‌وری و خدمات مشتری را به خوبی تعیین می‌کند.
مانیتورینگ علائم حیاتی
یکی دیگر از انواع مانیتورینگ، مانیتورینگ علائم حیاتی است که جزو دستگاه‌ها و تجهیزات بسیار ضروری برای نشان دادن سیگنال‌های حیاتی بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه و اتاق‌های عمل است. این دستگاه به صورت مستمر علائم حیاتی بیمار را نشان می‌دهد و اطلاعات کامل بر روی صفحه نمایش در اختیار پزشک قرار خواهد داد. مانیتورینگ علائم حیاتی نیز خود در سه دسته مانیتورینگ کنار تختیژ سیستم مانیتورینگ مرکزی و سیستم تله مانیتورینگ قرار می‌گیرد.
سیستم مانیتورینگ شبکه
دسته دیگر از انواع سیستم مانیتورینگ، سیستم مانیتورینگ شبکه است که پیشتر هم در خصوص مزایایی استفاده آن صحبت کردیم. در واقع باید توجه داشته باشید که این نوع سیستم مانیتورینگ برای فروشگاه‌های آنلاین، وب سایت‌ها و … استفاده می‌شود. همچنین سیستم مانیتورینگ وسایل نقلیه، سیستم نظارت بر اماکن و سیستم مانیتورینگ بر تجهیزات نیز از دیگر انواع این سیستم ها به شمار میرود.
سیستم مانیتورینگ نیروگاه
از دیگر انواع سیستم مانیتورینگ می‌توان به فارسکادا یا مانیتورینگ نیروگاه اشاره کرد. این سیستم در واقع برای کنترل کردن فرایندهای شیمیایی، سیستم‌های آبرسانی شهری، کنترل تولید و توزیع در خطوط نفت و گاز و همچنین کنترل فرایندهای شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تاریخچه مانیتورینگ
در خصوص تاریخچه مانیتورینگ و قدمت استفاده از این سیستم باید گفت که حدوداً از سال ۱۹۵۰ بود که با پیشرفت صنعت نیاز به استفاده از سیستم کنترل کننده به شدت احساس می‌شد و در نهایت کنترل کننده‌های منطقی در سال ۱۹۶۰ راه‌اندازی شده و به بازار وارد شدند.
اگرچه در آن زمان سیستم مانیتورینگ می‌توانست در کاهش نویز و حجم تابلوهای کنترل موثر باشد اما هنوز هم مشکلاتی داشت. پس از آن در سال ۱۹۷۵ سیستم پایش در صنایع بزرگ پتروشیمی، تولید انرژی و … به شکل امروزی مورد استفاده قرار گرفت.
مزایای سیستم مانیتورینگ
سیستم مانیتورینگ علاوه بر این که موجب نظارت خوب و افزایش بهره‌وری می‌شود از جنبه‌های مختلف نیز مزایایی به همراه دارد. به طوری که باید توجه داشته باشید انواع مختلفی از سیستم‌های مانیتورینگ وجود دارد که در مشاغل مختلف می‌توان از آن استفاده کرد. مثلا در هر کدام از پالایشگاه‌ها، نیروگاه و … نوع خاصی از مانیتورینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کمک به بهبود شبکه
یکی از مهمترین مزایا مانیتورینگ کمک به بهبود عملکرد سیستم‌ها است. به طوری‌که با استفاده از تکنولوژی مانیتورینگ سازمان‌ها می‌توانند به راحتی زیرساخت‌های شبکه را مدیریت کنند و در صورتی‌که مشکل و چالشی به وجود آید به سرعت شناسایی خواهد شد. این امر موجب می‌شود استفاده از مانیتورینگ زمان خرابی سیستم را کاهش دهد و موجب بهبود تجربه کاربر و افزایش بهره‌وری سازمان شود.
افزایش امنیت شبکه
دیگر مزیت استفاده از سیستم‌های مانیتورینگ افزایش امنیت داده‌ها است. شما می‌توانید با استفاده از مانیتورینگ، از داده‌های حساس به صورت پیشرفته محافظت کرده و از دسترسی غیر مجاز افراد جلوگیری کنید. نظارت درست بر شبکه موجب شناسایی مشکلات امنیتی می‌شود و به سرعت می‌توان فعالیت‌های مشکوک را بررسی کرد و به آن رسیدگی نمود. از طرفی داده‌های ارزشمندی را جهت انجام تحقیقات علمی در آینده فراهم می‌کند.
عیب‌یابی به موقع سیستم‌ها
دیگر کاربرد مانیتورینگ در خصوص عیب‌یابی به موقع سیستم‌ها است. این سیستم به گونه‌ای است که تیم‌های فناوری می‌توانند به راحتی در تشخیص عیب یابی رویکردی نظارت داشته باشند. همچنین مدیران با استفاده از سیستم مانیتورینگ بر روی روترها، سوئیچ‌ها و سرورها نظارت کامل دارند و می‌توانند قبل از ایجاد مشکلات جدی آن را شناسایی کنند. به طوری‌که ابزارهای مانیتورینگ هشدارهای فوری ارائه می‌دهند تا هرچه سریع‌تر برای حل مشکل اقدام شود.
بهینه کردن زیرساخت
بهینه کردن زیرساخت فناوری اطلاعات دیگر مزیت استفاده از سیستم مانیتورینگ است. به طوری‌که این سیستم به سازمان‌ها کمک می‌کند تا اطلاعات ارزشمندی در این خصوص به دست آورند، بتوانند با نظارت کامل بر استفاده از پهنای باند، مصرف بیش از حد برنامه‌ها یا کاربران را شناسایی نمایند.
همچنین با این سیستم می‌توان پهنای باند را به بهترین نحو اختصاص داد و ترافیک شبکه را مدیریت کرد. می‌توان با سیستم مانیتورینگ مشکلات شبکه را حل کرد و به طراحی درست شبکه پرداخت و در نهایت این امر موجب بهبود عملکرد شبکه و صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود.
در دست داشتن گزارشات جامع
با استفاده از سیستم مانیتورینگ همچنین می‌توان نقاط ضعف و قوت سیستم‌ها را شناخت و بر روی آن کار کرد. به طوری که گزارشات جامعی از جزئیات عملکرد و حوادث امنیتی با استفاده از این ابزار تولید می‌شود.
دیگر قابلیت های سیستم مانیتورینگ
علاوه بر آنچه در خصوص فواید استفاده از سیستم مانیتورینگ گفته شد دیگر قابلیت‌های این سیستم به گونه‌ای است که به راحتی به تجزیه و تحلیل می‌پردازد. در واقع سیستم مانیتورینگ خوب مهمترین قابلیتی که دارد نظارت مستمر بر روی سیستم‌ها دارد و هیچگونه تاخیری به وجود نمی‌آید.
همچنین مانیتورینگ دارای سیستم هشدار است و این امکان را دارد تا در زمان خطر، اطلاع رسانی‌های کامل را ارائه دهد. طبق پروتکل‌های تعریف شده از سوی تکنسین، به صدا در می‌آید. همچنین ارسال نوتیفیکیشن از دیگر قابلیت‌های این سیستم است و چنانچه اتفاقی در محیط مورد پایش رخ دهد اعلان‌هایی به صورت پیامک، ایمیل و … برای اپراتور ارسال خواهد شد.
نحوه عملکرد مانیتورینگ شبکه
همانطور که پیشتر هم اشاره شد یکی از انواع سیستم مانیتورینگ سیستم مانیتورینگ در شبکه بوده که بهتر است با نحوه عملکرد آن نیز آشنا شویم. مانیتورینگ شبکه فرایندی دارد که طبق آن داده‌های دستگاه‌ها برای رصد و نظارت بر عملکرد مورد بررسی قرار می‌گیرند.
مهمترین هدف مانیتورینگ شبکه، شناسایی کردن و رفع مشکلات و همچنین کاهش زمان قطعی و در نهایت بالا بردن عملکرد و بهبود امنیت شبکه است که از ابزارها و نرم‌افزارهای مختلف استفاده می‌شود تا به صورت خودکار شبکه را بررسی کرده و داده‌های مورد نظر را جمع آوری کند.
با استفاده از این ابزارها اطلاعات از دستگاه‌های مختلف جمع‌آوری می‌شود که این اطلاعات شامل بار شبکه، ترافیک داده، پهنای باند، وضعیت دستگاه‌ها اتصالات و عملکرد سرویس‌ها است. پس از اینکه داده‌ها به صورت کامل جمع آوری شد تحلیل این داده‌ها شروع می‌شود تا اطلاعات مفید از عملکرد شبکه استخراج شود.
شرایط مهم در اتاق‌های مانیتورینگ
از آنجایی‌که در اتاق‌های مانیتورینگ صحت اجرای پروسه و فرایند نهایی اهمیت زیادی دارد باید این اتاق‌ها دارای شرایط خاصی باشد. به طوری‌که استفاده از تهویه مناسب رطوبت و دمای مناسب و میزان تمیزی هوا بسیار مهم است. همچنین خود اتاق کنترل باید به صورت مهندسی و کاملاً ایمن طراحی شود.
عدم مشکلات جسمانی تکنسین‌های مربوطه نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. این اتاق‌ها باید تدابیری اضطراری برای قطع برق داشته و دارای سیستم‌های نویز گیر باشد و در مقابل آتش سوزی کاملا ایمن باشد.
نکات مهم در خصوص وظایف مانیتورینگ
شاید بسیاری از افراد مهمترین وظیفه سیستم مانیتورینگ را برقراری امنیت بدانند، اما در واقع می‌توان گفت این سیستم‌ها با توجه به تعاریفی که مدیران انجام می‌دهند، گزارش‌هایی ارائه خواهند داد. پس تصمیم بسیار مهمی که در رابطه با سیستم مانیتورینگ می‌توان گرفت این است که باید چه چیزی را مورد پایش قرار دهد. طبق این مولفه، سرویس‌های مانیتورینگ نکات مهم و اساسی را مورد بررسی قرار خواهند داد.
فارسکادا؛ نرم افزاری کاربردی برای مانیتورینگ
نرم افزار فارسکادا یک نرم افزار کاربردی در نیروگاه‌های خورشیدی است که با مدیریت این نیروگاه‌ها چنانچه تغییراتی در تجهیزات رخ دهد، به آسانی شناسایی می‌شود و تعمیرات لازم انجام می‌گیرد. این نرم افزار همچین امکان مشاهده لحظه‌ای تمامی پارامترها را فراهم کرده است.
با استفاده از فارسکادا می‌توان داده‌های نیروگاه را به صورت نامحدود ذخیره کرد و تمامی خرابی‌هfای پیش آمده همراه با آلارم صدا نمایش داده می‌شود. کار مانیتورینگ با فارسکادا بسیار راحت شده و به بهترین شکل ممکن صورت می‌پذیرد.
نتیجه گیری
با توجه به آنچه گفته شد در می‌یابیم یکی از مهمترین زیرساخت‌ها برای سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف، استفاده از سیستم مانیتورینگ است که موجب بهبود عملکرد شبکه و افزایش امنیت می‌شود. همچنین سیستم مانیتورینگ در موارد مختلفی استفاده می‌شود که در هر صورت مزایایی به همراه دارد و بسته به نیاز شرکت باید از انواع مختلف مانیتورینگ استفاده نمود. با نرم افزار فارسکادا می‌توان کار مانیتورینگ را به بهترین شکل انجام داد.
